MEJUAH-JUAH

"Mari si Pesikap Kuta Kemulihenta.Pedauh Kita Sitedehen Pedeher Kita Siajar-ajaren"

Jumat, 23 April 2010

PengINDO,… ( Karo Old Scripts source from Uli Kozok)

Naskah ini adalah sebagian dari naskah naskah tua beraksara dan berbahasa karo yang di temukan dan dikoleksi di museum museum Belanda.Tulisan dibawah ini adalah terjemahan naskah naskah tersebut yang diterjemahkan oleh Uli Kozok peneliti luar yang banyak meneliti tentang Budaya Batak, khususnya Budaya Karo. Rangkaian kata katanya Indah, bercerita tentang ratapan khas Karo, juga sedikit tentang perjuangan melawan penjajah.

Selamat Menikmati

*

Maka io bilang-bilang nu buluh kerapat
* lako nitabah man perbulayaten mama anak Tigan mergana
* si terbaba pengindo la mehuli
* pertubuh la ngena mehuli
* O silihku si ngogé
surat kataku
* Dé ajang mama Tigan enggo kal kidah
* bagi pergantung si rayap-ayapi
* ku teruh pé la seh
* ku datas pé la seh
* bakaka
* Maka io ari kuté bilang-bilang buluh belangké
* lako nitabah mama anak Peranginangin mergana ndubé
* i babo taneh mekapal énda man tagan perkapuran.
* Dé enggo jadi tagan
* tambahna tolé man ingan nuri-nuriken até mesui
* ituri-turiken pé min labo lit balina
* O teman karina.
* Dé bagundari énda la né bo kuakap lit belidan atéta mesui
* aturan si la banci nisimbak énda
* O silihku.
* Apé la bagé ningku
* la né kidah ersada-sada kita raté mesui
* genep kita kidah karina seh ku diberu balu-balu.
* Makana é me sitik ituri-turiken anakku si parang nindu
* O nandé bibiku karina.
* Dé jadikenca kin ndubé sambar bicara
* i taneh urang gugung énda.
* bapanta Raja urang gugung énda ngé
* iakapna pantas gempeni énda nganca pantas
* ukurna la lit tolé.
* Apé la bagé ningku
* ban la ersukatan ndubé bapanta si meherga sora
* iberékenna ngaruhna sitik
* i jé la né mé ersada-sada ersukutan bapanta Raja urang gugung énda.
* I jé turah ndubé perkatan i taneh Seberaya adah
* perbapan taneh Sukapiring adah.
* I jé reh ndubé saridadu mulihna erperang i taneh Gayo nari
* i jé peképar ndubé Sibayak Kabanjahé ras Pengulu Sukajulu
* pegeng gelah rananténda nina ndubé
* la nggit Pengulu Sukajulu.
* I jé makana ibabé Sibayak Kabanjahé ndubé erperang ku Sukajulu
* talu ndubé Sukajulu.
* I jé nari kal me ndubé ganggu nageri urang gugung énda.
* I jé reh ka ndubé Tuan Gentelir Siogal
* seh ia i Kabanjahé.
* I jénda kubahan rumahku, nina ndubé
* ntabeh até Raja karina
* bahan enggo kenan ngaruh mehuli ndubé.
* I jé lit ndubé sada na[ri] erpenungsang
* anak Peranginangin mergana
* si ngiani taneh Batukarang adah.
* i jé makana iperang saridadu me ndubé kahé-kahé
* i jé iperjumpaken anak Peranginangin mergana me ndubé
* i pintu-pintu Batukarang adah.
* i jé la né me langlang riahna sora bedil
* i pintu-pintu Batukarang adah
* i jé erbalik ka ndubé timbang kayona.
* I jé la né bo terkelengi taneh énda
* dé aku naring nganca ngkelengi taneh énda, bagé naténa
* iendesken gelah taneh énda
* man Tuan Kita Raja Acih kidah empuna taneh énda, nina si karah lebé.
* Ku jé me gelah kudahi naténa.
* I jé nari me ndubé ngadina perkatan
* i taneh urang gugung énda
* kita ngaloken aturan
* si la tersimbak énda.
* Maka io ari kuté bilang-bilang kin ndubé kertas ni Pulo Pinang nari
* lako nisurati mama anak Karo-Karo mergana beberé Simbiring
* si terbaba pengindo la mehuli.
* Apai la bagé
* si ma kal kapen la lit nge min panteken bapa
* jambur si empat binangun
* ni taneh pulo-pulo kendit mbelang adah
* teran Sukapiring si mangko-angko adah katangku
* pengada-ngadaisam bagé aku la nai ngasup
* erkité-kitéken anakberu seninangku enggo meréken cabur pinang
* ersuruh erjemba perdalanku mambur
* nandangi kerangen mbelang énda
* Amin mambur kin pé perdalanku
* la kal bo erkité-kitéken utang bekasku erpasang
* ibahan aku la beluh nimbangi peratén anakberu seninangku nge
* dalanna maka perdalan mambur
* I jé me bagé kutaktaki, kusipati dungari, dumberngi
* tarun matangku langnga tertunduh,
* keri me bagé cédana
* erdiré-diré me bagé iluhku,
* erdemu-demu i bas isang
* pecah-pecah i ampun
* meratah me bagé amak si man tayangen
* Dé bagé gia ku ja ersumpah?
* Bekasku erpindo kin ndubé ku Dibata
* nisungkuni Dibata kin ngé kapen ndubé mula-mulangku tembé:
* Apadé nge pagi atému ngena jabat-jabatenmu, nina nge Dibata.
* Kuga kin mesui mesera,
* bagé kal lah jabat-jabatenku ningku kin merupa,
* erpindo ku Dibata
* maka bagénda atéku suina,
* O teman si ngogé bilang-bilang énda katangku.
* é maka dé lit gia labuhna bekas mama anak Karo-Karo mergana nurati
* é me man lantasen
* si ma bo layo mbelin é ngenca man lantasen,
* bekas nurati é pé man lantasen nge,
* teman meriahku.
* Maka io ari kuté bilang-bilang buluh belangké,
* lako nitabah anak Karo-Karo mergana,
* i babo taneh mekapal énda,
* man inganku nuri-nuriken atéku mesui,
* entah i jé kal nge lit saberna sitik.
* Turi-turinna atéku mesui
* pusuh peraténku me rabut,
* si la erngadi-ngadi énda, bagé natéku,
* bahan rusur-usur naring aku ilaké-laké,
* iliwer-iliwer atéku mesui ndadé.
* Aminna nidarami kal pé jelma perliah
* i babo taneh mekapal énda,
* éntah si la lit kal nge
* bagi ajang anak Karo-Karo mergana énda,
* sera-suina nggeluh ndadé.
* Apai kal nge la bagé ningku:
* adé salin kusura, salin kudapet kal nge,
* bagé rusur-usur.
* I jé makana tading, lépak, pilit,
* I ja kal nge ndia ndubé
* pemupusken nandé beru Tarigan ndubé?
* Bagé pé lit, nina pusuhku,
* bahan la nai kal nge langlang serana rusur-usur.
* Apai kal nge la bagé ningku,
* Adi uis kubaba énda kal nge
* makana ermalé-malé, erburuk-buruk;
* adi atéku mesui énda kal
* makana reh limbaruna kal nge rusur-usur man ukurenku,
* O nandé beru Tariganku,
* la nai kal nge kap ergulamit
* man ukurenku rusur-usur.
* Agé, tambah-tambah aku terbuang
* ranakberu senina.
* Énda ngéluk ka turang beru Karo-Karo,
* anak si ntua ndadé.
* I jé kal me sada nari numpatken kira-kirangku,
* ndungi barbarna, ngkeriken alisna ndadé.
* I jé kal me si la nai ergulamit ndadé,
* pusuhku erkuné-kuné kal nge kap rusur-rusur,
* O turang bapana la surung,
* makana tading, lépak, pilit,
* I ja kal nge ndubé,
* perdoah nandéndu, beru Tarigan?
* É makana kami enggo metumbur, mejelpa,
* itadingken [kam] é anakku,
* si mbiar [jadi] man pertampilen bapana.
* La nai kal nge kap ergulamit man ukuren bapandu.
* Enggo kal kap ajang bapandu
* bagi pertasak galuh siléyuh;
* karah darat kal nge makana meratah,
* karah bas keri macikna,
* pukur-ukuri penadingken turang beru Karo-Karo,
* anak si ntua ndadé;
* i jé kal me ngkeriken burukna ndadé.
* Apai kal la bagé ningku:
* dagingku kal nge maka lampas kutayangken;
* si lampas tayang, é kal nge melawen tertunduh,
* tarun cakap-cakap, arih-arih,
* ras peratén rabut si la lit sésé ndubé.
* I jé piah ndabuh me bagé iluhku,
* erdemu-demu i bas isangku,
* pecah-pecah i bas ampu-ampunku,
* peratah-ratah amak tayangen.
* I jé kap latih kal me séa erdahin,
* ngalah séa erdalin.
* É me adi kuukuri kal bagé
* kerina si karah kecibalku nggeluh ndadé.
* “O nandéku, nandé, makana kuga kal banci nibahan?
* O bapa, si mbisa nggeluh raté mesui, “
* nindu sekali nari, O anakku,
* turang bapana la surung.
* “Pengindona kal nge, si paké la mbera;
* ola nai kal kam metuilih,
* man timan melawen kal pé la nai lit,
* O bapa si perliah,” nindu.
* Bilang-bilang kin alim,
* lako nitabah mama anak Sembiring mergana,
* beberé Raja Kuala Ayer Batu,
* si tergelar Kunca Tampé Kuala, Raja Ketangkuhen,
* si ngalur
Lau Alas.
* Aminna mbué pé jelma nggeluh
* la lit si bagi kerajangenku énda.
* Ja pa la bagé ningku:
* Ingan tubuh Kuala Ayer Batu,
* lawes ndubé tu taneh Bangko,
* taruhken Raja Kuala Ayer Batu,
* langnga ndubé beluh dagingku baba.
* Niberéken bapangku cap kinirajan Pagaruyung nari,
* tanda jelma Raja.
* Maka tandai Raja tanda Raja Pagaruyung.
* Enggo tandai Raja Kuala Ayer Batu,
* nina ndubé bapangku, turunen Pagaruyung nari, Raja Bangko
* Jé maka maté bapa,
* sopé kang aku mbelin,
* la siajaren sembuyak.
* Lengleng taneh Bangko.
* Lit perahu tadingken bapa,
* bengket aku,
* jé bengket rayat.
* Tangkuh ni Alas,
* maka tergelar Ketangkuhen.
* Maka aku Raja Ketangkuhen.
* Énda dua anak dilaki,
* tah maté gia aku,
* énda me kuturiken ku turunen perdalinku,
* sirangen jelma sembuyak.
* É di ajarku man ikuten kalak si pudi
* seh ku ginargarku si pudi.
* Maka ndekah pé jelma sirang sembuyak
* rusur la si betehen.
* Ola lupa nina pak anakna si dua.
* É di katangku bandu,
* nina mama anak Sembiring mergana,
* beberé Raja Kuala Ayer Batu,
* si tonggal sumbuyak,
* si dauh perdalin nandangi Ketangkuhen énda,
* si ngerajai taneh Ketangkuhen,
* si ngalur-ngalur
Lau Alas.
* Maka io kuté bilang-bilang kin pé ndubé
* mama anak Sembiring mergana.
* lako itadingken nandé beru beberé kubaba
* perbahanken jumpa kap ia ndubé biak temanku, senina,
* si beluhen, si gayangen bagé ngataken kata nandangi kéna
* nandéku, beru beberé kubaba!
* Maka rikut ka kin tuhu anak-beru-seninana
* lako erkeleng até nandangi biak temanku senina.
* Kuh ka bagé sangkepna nggeluh;
* ngerlung ka bagé, petik bulang-bulang ijungjungna.
* Maka i jé kal kin me kap dalanku ketaktaken, ketadingen
* lako erturang, ernandéken kéna,
* turang, beru beberé kubaba
* Maka ja kin pé tuhu teridah nge
* liahku mbelin, sangapku kurang.
* Hagi, apai ngé, dah kam, si manca la bagé ningku
* nandé, beru beberé kubaba!
* Hagi, ndubé pé min kukataken pé bagé:
* atéku ngena nandangi kéna,
* atéku morah lako erturangken batang daging kéna enggo mbelin é
* nandéku, nandé!
* Si ma kal ndubé la kukalang ngataken nandangi kéna.
* Hagi, apai ngé, dah kam, ndubé la kukalang, turang?
* aminna kuturi-turiken ka gia atéku jadi nandangi kéna, nandé!
* maka ola kal lebé terayak, terudui kéna melasken kata kéna ngena,
* sora kéna mehuli nandangi kami,
* beberé beru ibaba kéna, si perliah.
* Makana bagé kal kin pé kapen ningku,
* beru beberé kubaba!
* perbahan kin kusipati: aku la lit beluh erlagu nandangi kéna, turang!
* Rambah-ambah anak beru-senina pé kapen enggo erpemuang
* nandangi kulangku enggo nggedang énda
* Bagé-bagé kal kap ningku ndubé, turang!
* É makana natap min kéna lebé, natap pé, ningku, turang!
* Ola datas uruk-uruk megedang,
* natap i bas batang dagingku enggo mbelin;
* ola kéna megiken berita,
* bagé ka kin kapen ningku ndubé,
* turang, beru beberé kubaba!
* Si manca bagé pé ningku ndubé nandangi kéna, nandéku
* perbahan kutaktaki, kusipati:
* i bas aku lampas itadingken nandé beru Karo,
* iélukken mama, anak Sembiring mergana ndubé
* aminna mbelin kin pé tuhu batang daging kubaba,
* mbelin-mbelin taneh pertandangen kin me kapen,
* O beru beberé kubaba, kal kapen ningku ndubé.
* “Andiko, turang beberé beru kubaba.
* Adi tingtangken kéna lampas melumang la teralang é, turang
* Aku kin pé kapen, maka kubelasken katangku ngena,
* O turang, beberé beru kubaba!
* enggo me kap kusipati, kutangkeli kéna lampas melumang la teralang.
* É maka i bas kam lampas melumang é kap turang:
* Aku me nandéndu!” bagé kap bagé nindu ndubé, nandé!
* “Maka i bas perdalanna mérap,
* i bas ia ngérapken perkundul, ngérapken perjingkang,
* aku kal kap ngasup ngambatisa.
* Bagé kal kap atéku, turang.”
* Bagé kal nindu ndubé,
* nandé beru beberé kubaba.
* Kepéken kata kéna mehuli ndubé, turang
* nuruh aku ngamburken perdalan
* ngérapken perkundul.
* Enggo é kal me kap katangku ndubé, turang,
* ndubé pé si ma la kukataken:
* ola kal lebé terayak, terudui kéna melasken kata kéna mehuli, sora kéna ngena,
* turang beru beberé kubaba!
* Maka lang pé, ningku ndubé:
* medunut, merangkap bulang-bulang kujujung,
* tonggal uis kubaba;
* bagé kal kap ningku ndubé, nandéku!
* Makana jé pé kap terudui kéna melas kata kéna ngena, nandéku!
* Kepéken maka ibelasken kéna pé até kéna erkedemen
* nandangi beberé beru ibaba kéna, turang!
* “Gelah rambah-ambah si man sipaten, si man ukuren,
* beberé beru kubaba!”
* Bagé kal kin nge aténdu, nandéku, nandé!
* ningku ka kapen ndubé, turang!
* “Lahang, mama!” nindu beberé mamana.
* Enggo di sendah kepéken, di ndoari, beberé mamana,
* enggo kal me kap beberé beru ibaba kéna,
* sumpamana layam-layam sukandéli ndubé,
* beberé beru ibaba kéna, turang!
* Hagi, apai ngé si manca la bagé ningku, nandé!
* beru beberé kubaba!
* Hagi, é me dah kam, di tingtang kenca
* sumpamana layam-layam sukandélibana:
* naktak pé kapen la lit kénan jemputen;
* tading pé la lit kenan ulihen;
* ndabuh pé la lit kenan tangkapen;
* dagina – mombak pé kapen layam-layam sukandeli,
* nandé, beru beberé kubaba!
* la kap bagé jinéken lit kenan tulusen.
* Dagi é me kapen, dah kam,
* sumpamana layam-layam sukandéli, nandéku, nandé
* Hagi, lako ngembah-mabasa la kap bagé lépak, la kap bagé pilet,
* mama, beberé beru ibaba kéna, turang
* bagé kal kapen ningku ndubé
* Hagi, apai ngé, dah kam, si manca la bagé, ningku
* damin lako erturang, ernandéken kéna,
* turang, beru beberé kubaba!
* Makana jé me kap turangndu aku, beberé mamana,
* enggo bagi sumpahmana ketak-ketak Layo Bampu ndadé turang!
* Hagi, apai ngé si manca la bagé ningku, nandé!
* Di sumpahmana ketak-ketak Layo Bampu ndai, turang!
* mbelangsa pengaras-ngarasen,
* kurangsa pengadi-ngadian, nandéku, nandé!
* Dagi, sumpahmanana nge ngenca ketak-ketak Layo Bampu turang!
* Hagi, di tingtangken lako ngembah-mabasa,
* la kal nge kuakap lépak, pilet, beberé beru ibaba kéna ngé ngembah-mabasa.
* Turang kal kap, ningku ndubé
* ngataken kata nandangi kula kéna enggo nggedang, mbelin, turang!
* Dagi, apai ngé si manca la batang dagingku enggo mbelin énda ngé,
* ngembah-mabasa sumpahmana ketak-ketak Layo Bampu ndai nandéku!
* Enggo kal me kidahken turangndu, aku, turang,
* mbuésa nandé, kurangsa persukuten.
* Jé kal me kap maka kéna kal min ndubé man si ngambat-ngambati perdalinku mambur, la lit sahun.
* É me kap ban liahku mbelin, sangapku kurang, nandéku, nandé!
* Batang si enggo kukalang ndubé pé kap,
* bagé mulihi bonggal;
* tinali si enggo kurakuti nteguh ndubé pé, nandéku!
* mulihi bagé mosar.
* Ém me bahan sangapku enggo kurang,
* turang beru beberé kubaba!
* Dagi, balincam, kata nandé beru beberé kubaba;
* la melukah nari nge mosar, nandangi batang dagingku enggo mbelin énda.
* Bagé kapen nina peratén pusuh turang.
* Perbahanken enggo me kuidah, nandéku, nandé!
* dekahen ngkusur nakan i bas daringen é,
* asa ngkusur kata kéna mehuli.
* Bagé kal kap ningku ndubé, turang,
* lako ngataken kata nandangi kéna.
* “Lang, turang! i bas katangku
* si enggo terpelepas é kap nandangi kéna, turang,
* kukunduli nge kap, nina peraténku.
* Lang kap, beberéku merga nibaba kéna, mama.
* La aku beluh rukur.
* Bagi sumpahmana piso, banci sintak sembungken.”
* Bagé kal kap nindu ndubé, turang!
* Kepéken nuruh aku ngamburken perdalin,
* nadingken atéku ngena,
* nirangken atéku morah.
* É enggo tuhu, nandé, beru beberé kubaba!
* Di sendah bagé, gendoari
* kutadingken kal ka kin me kuakap taneh kendit si mbelang énda, turang!
* kutandangi ka me kepéken lebé jahé-jahé si ndauh si ndubé,
* ngerantingken pagé marsuli,
* ngerapetken pagé beltek,
* nandangken até mesui kin me kap, mama Biring,
* ndapetken até peltep.
* O turang, beru beberé kubaba!
* Hagi, ja pa nge si manca la bagé ningku, nandéku, nandé!
* Hagi, ndubé kap bagé,
* kuiani denga panteken mama, anak Karo-Karo mergana,
* teruh paya si molé-olé
* babo paya si mambuk-ambuk;
* di lako ertapinken layo makodé,
* si erpancurken layo si erdetang-detang,
* ancuhen erpagi-pagi, legin karaben,
* si erpuloken kap kayu si erulo,
* pengadi-ngadin rajawali si mbulan,
* cicilinggem mama, anak Karo-Karo mergana,
* ras temanku senina tah biak nandéku,
* si arus aku erbapa, tah biak bibingku,
* si arus aku erbengkila, tah mamingku,
* si arus aku ermama, tah turangku, tah impalku!
* Enggo é me kap si man tadingenku, kai nge ndia karina,
* turang beru beberé kubaba!
* É me kap maka turah atéku mesui,
* nadingken nandéku si nterem, bapa si nterem énda,
* seninangku si nterem, turang!
* Ku ja kal aku lawes, nandéku, nandé?
* Kuga pa kal ningku,
* nadingken kéna turang, beberé mamana,
* si padan man si ngambati perdalinku mambur kal kap ndubé, kéna turang!
* ngambahi ukurku picet kal nge kepéken, nandéku, nandé!
* Enggo é maka labo bagé,
* turang beru beberé kubaba!
* nahéku si apai ndia kujingkangken,
* maka ola kal papagi aku jumpa kata biak temanku senina meruntus,
* kata biak nandéku merampek?
* O turang, beru beberé kubaba!
* Hagi, kuga pa pé si la lolo, si la sundat me énda
* kidah la kutadingken nandé mupus
* kutandangi nandé jumpa kitutur, turang!
* Enggo é, maka di papagi, keduen
* ku ja kal ngé ndia ketaktak ketangkelenna ukurku picet, nandéku?
* Si apai nge ndia papagi si lako ngajarken ajar nandangi aku, turang?
* Anakberungku si apai, seninangku si apai nge ndia inganku ergani-ganin nandéku, nandé!
* Turangku si apai ngé ndia man taré-tarén iluhku mambur,
* si ngambat-ngambati perdalinku ndauh?
* Enggo é, maka labo bagé!
* O turang, beru beberé kubaba!
* “É kal me papagi dalanndu beluh lako ngataken kata
* nandangi biak temanndu, seninandu,
* dalanndu beluh papagi nuan ngaruh papagi.
* Maka di lit langna kin pé, jumpam nandé, jumpam turang,
* jumpam ermama, ermami, erbapa, erbengkila,
* turang si perliah, la mangkar.
* Enggo me kap kéna, turang,
* bagi sumpamana kerbo si jagat bana;
* ernandéken kerbo si gunduk Limang
* si terayak-terudu,
* bagé jinéken: tadingken tanah pengayanen,
* nandangi taneh penggantungen.
* Hagi, apai ngé, dah kam, si manca la bagé, ningku,
* turang beberé beru kubaba!
* nindu kal me kapen, nandé!
* “Hagi, si so pé kap bagé, tadingkenna uruk-uruk Gung Dangkaholi,
* si ertapinken layo si Bintang taré.
* Adi muas-melehé kap ndubé, kerbo si gunduk Limang,
* itatapna kap ndubé gagaten mélus,
* si tegagat gagaten meratah.
* Di nggagat kap ndubé kerbo si gunduk Limang
* idatas uruk-uruk Gung Dangkaholi,
* dem ndubé uarina sada ia nggagat,
* mambar ndubé lehéna sitahun.
* Turah ka bagé muas, rikut ka bagé akapna mokup,
* lawes ka bagé kerbo si gunduk Limang
* nandangi layo si Bintang taré
* icubana bagé erduhap, mambar bagé mokupna sibulan;
* adi icubana bagé minem, mambar bagé muasna sitahun;
* adi icubana bagé ridi, mambar bagé mokupna sitahun
* Jé maka petaktak-petangkel ka bagé kerbo si gunduk Limang;
* “Kurang senang , kurang tabeh ka nge kuakap,
* erpengada-ngadakenca uruk-uruk Gung Dangkaholi.
* Kurang bergeh denga nge layo si man inemen,
* kurang meratah ka nge bulung-bulung i mbalmbal
* uruk-uruk Gung Dangkaholi énda,
* si man gagaten, si man panganen.”
* Bagé me kapen até kerbo si gunduk Limang.
* Jé me itadingkenna bagé taneh uruk-uruk Gung Dangkaholi,
* itandangina bagé taneh jahé-jahé si ndauh ndubé.
* É maka seh me ndubé kerbo si gunduk Limang taneh jahé-jahé
* Muas melehé me kapen akap kerbo si gunduk Limang
* ras anak kerbo si jagat
* Jé me kap itatapna me ndubé layo meciho,
* inemna layo megembur;
* Itatapna gagaten meratah,
* igagatna gagaten enggo mélus.
* Maka jé kal me ndubé,
* maka tangis rusur kerbo si gunduk Limang
* Piah tandé berngina sada, piah tandé uarina sada, dua,
* seh ka bagé bulanna sada, tahunna sada,
* piah lawes bagé kesah ku angin,
* buk bagé lawes ku ijuk,
* tulan mulih ku batu,
* dareh mulih ku lau
* jukut mulih ku taneh.
* Jé kal me ndubé
* maka tading kerbo kerbo si jagat arah pudi,
* lako erbagé litna,
* lako ertampil-tampilken gegeh.
* Urak, urak ni erga me kap ndubé, kerbo si jagat,
* itadingken nandéna, kerbo si gunduk Limang, arah pudi.
* Dagina kerbo si gunduk Limang kin pé kap,
* bekas kahé nge kap kenca lit,
* bekas mulih maka perkurang bana.
* Hagi, sumpamanana nge kap kenca,
* mama, beberé beru kubaba!
* Adi lang, lako ngembah-mabasa, la kap bagé lépak, la pilet,
* i bas batang dagingndu é nari kap ngembahsa.
* Hagi, ja pa ngé si manca la bagé, ningku, turang!
* Hagi, ndubé pé kapen beru Karo ras anak Sembiring mergana
* si erdoah, erdidong batang kéna enggo nggedang, turang!
* Nitadingkenna taneh kendit si mbelang,
* tandangina taneh jahé-jahé si ndauh.
* Piah metua kap daging ibabana,
* piah kesah me kap lawes ku angin,
* tulan mulih ku batu,
* jukut mulih ku taneh,
* dareh mulih ku lau,
* buk mulih ku ijuk.
* Jé me kap maka bekas kahé maka mbelin,
* bekas mulih nandingken taneh kendit mbelang énda
* maka enggo sayep, enggo sundat, ma nai lit.
* Dagé tading kepé bagé kéna, turang!
* mama, anak Sembiring mergana;
* enggo bagi kerbo jagat ndubé, lako ertampilken gegeh,
* urak, urak ni herga lako arah pudi, turang!
* Maka di sendah bagé, gendoari
* beberé beru kubaba!
* Enggo me kap kam
* rambah-ambah si man sipatenndu,
* rindih-indih si man ukurenndu,
* perbahan ukurndu picet, la lit si pejorésa.
* Aténdu morah enggo sirang, lit si petumbuksa.
* I jé maka kéna bagi si erkopong pandan, tading kuné-kunéna.”
* Andiko, andiko! kuné-kuné ola min ndubé terayak-terudu,
* nandé beru Karo! nandangi taneh kalengasen.
* lit kal min ndubé persukuten ukurku picet.
* Bicara la kal min ndubé ngéluk bapa, anak Sembiring mergana,
* nandangi taneh kelengasen,
* lit kal min ndubé inganku beluh ngguruken bana.
* Daminken beluh min aku erlagu nandangi anakberu seninangku, turang!
* Lit kal min ndai si beluh petumbuksa
* atéku morah, atéku ngena ndubé, nandéku, nandé beru beberé kubaba!
* Enggo maka labo bagé, turang beru beberé kubaba!
* Nandéku, nandé! si banci man taré-taré iluhku mambur sada pagi, sada rebi,
* si beluh nambahi ukurku picet sada pagi, sada rebi!
* Maka, di kuakap, turang! hagi, di kuga pa kin pé labo ersayep-sayep,
* labo renggo-enggo atéku mekuah nandangi kéna,
* turang beberé beru kubaba!
* Atéku, aténdu, turang!
* Pedasken kéna ukur kéna ngénca nandangi aku, turang!
* Di enggo ukurndu joré,
* kubaba papagi kéna nandangi taneh jahé-jahé.
* Pagi ras kal kita persukuti biak bapangku,
* biak nandéku, biak turangku tah seninangku si ni taneh jahé-jahé,
* meteh aténa mekuah, meteh aténa la mekuah.
* Entah la mekuah lah gia,
* lah ras kita nge nungnungisa ukurna mehuli.
* Bagé kal, bagé atéku, turang!
* Adi banci kal denggo ningkéna, turang!
* enggo é pejoré kéna lah ukur kéna.
* Maka di sada kang papagi perukurna,
* si ni jahé ras si ni gugung, turang!
* kutaruhken kal papagi kéna nandangi kendit mbelang ndahi nandéta,
* ndahi bapanta, ndahi biak kam turangku,
* ndahi biak temanku senina, turang!
* Hagi, kuga banci bahan, nandéku, nandé!
* Ja pagi sirang kal kita, sirang renggo-enggo,
* sirang erbagi-bagi bagém, sirang pesambar uis,
* bagé me sirang ertungko-tungko, si apus-apusen iluh,
* turang, beru beberé kubaba!
* Maka io ari kuté bilang-bilang kin ndubé buluh belangké
* si mula tubuh i babo taneh mekapal énda
* lako nitabah anak Tarigan mergana parang si ntua
* si terbaba até mesui
* man ingan ersinget-singet até mesui, jandi padan la ngenana
* entah i jé kal nge lit saberna sitik até mesui
* pusuhku rabut si la erngadi-ngadi énda, bagé atéku.
* Makana énda tergargar, terperonggar kal ménda atéku mesui, nandé
* si pesingeti kal ménda si lupa atéku mesui ndadé
* bahan la nai kal nge langlang sera suina
* penadingken beru Karo-Karo anak si ntua ndadé.
* Enggo kal kap aku metumbur mejelpa itadingkenna.
* Makana entah idarami kal pé jelma perliah
* i babo taneh mekapal énda,
* i teruh langit meganjang énda
* entah si la lit kal nge bagi ajangku énda
* sera suina nggeluh ndadé, bagé atéku.
* Bahan ertindih-tindih nari kal nge kidah
* si man ukurenku até mesui ndadé.
* Apé kal nge la bagé ningku
* bahan ngéluk kal kap ndubé mama anak Karo-Karo mergana
* si mupus beru Karo-Karo
* temanku sada gantang perpangiren
* langa tandé bulanna sada.
* I jé ngéluk kal me kap beru Karo-Karo
* lako nelpatken dalan ku rumah.
* I jé kal me ndungi barbarna, ngkeriken alisna,
* i jé la nai kal me kueteh tumberen,
* tangis terbanggo-banggo kal me aku itadingkenna.
* Maka i ja kal ngé man daramen
* man ayaken ndauh
* man timan melawen
* O beru Karo-Karoku
* kal kap bagé rusur-rusur si la enggo nungsang aku
* sekali nungsang kal kepéken ibahan kam
* ibahan liahku kal nggeluh ndadé.
* É makana si la ngasup kal nge aku tading arah pudi ndadé
* ngikut aku la pang, tendingku si merurus.
* Enggo ku ja kal ngé aku lawes
* bagé atéku penadingkenndu é
* O beru Karo, si nadingken aku raté mesui.
* Enggo kal me kap aku tading kuné-kunéna
* jé kal me ngkeriken getem buruk ndadé
* nandéku, nandé
* bahan kulupaken la terlupaken
* bahan ben bagé uari
* lawes kal kap aku ku rumah
* kutulihken ku julu, kusuah, la kuidah
* entah ni turé, i lesung kal nge ndia beru Karo ndadé, bagé atéku.
* I jé bagi pertasak galuh siléyuh
* é kal me kap pusuh peratén
* bas karah darat nari kal nge makana meratah
* karah bas keri kal macikna
* ngukur-ngukuri penadingkenndu é
* O beru Karo.
* Enggo kal kap aku metumbur mejelpa itadingken kam ningku kal kap bagé rusur-rusur
* i bas dalin si man dalanenku
* bahan riahen nari kal nge kap si sada ngenca, tarai dua.
* I jé kal me bagé kuukuri i bas tengah berngi si mbages.
* Énda piah ndabuh kal me bagé iluhku
* bahan medem pé la terpedem.
* Makana tading lépak piletna,
* ja kal nge ndia ndubé ka nge énda bagé atéku.
* La kal kepé termaluken andé adi la malu nina jandingku
* tendingku simerurus, bagé atéku.
* Si enggo kutaré, é kal me kap kutungkukken,
* si enggo kudepaken, é kal me kap kutundalken.
* É kal me ibahan liahku geluh ndadé.
* Makana la bagé nindu kal sekali nari
* O beru Karo-Karo anak si ntua.
* “Kuga kal bancina nibahan
* adé enggo kal kam pé tading karah pudi,
* mbisa kal nggeluh ndadé,
* merawa raté mesui ndadé.
* Ola nai kal pusuhndu erndia-ndia,
* enggo kin bagé nikata pengindo kata perjandinta kal nge ndubé.
* Beru Karo ndadé kal pé labo nggiten nadingken kam metumbur mejelpa ni rumah.
* É makana la nai kal kam metulih,
* man ayaken, ndauh kal pé la nai lit,
* man timan, melawen kal pé la nai lit
* beru Karo anak si ntua ndadé enggo ngéluk
* nandangi taneh kelengasen keleburen ndadé
* é kal me ibahan liahndu é”,
* nindu kal sekali nari beru Karo la kuidah.
* “É kal me tandana kam perli[ah]
* O mama anak Tarigan mergana anak si ntua.
* I bas dalin kalak melias é kal dalanndu bené,
* njadiken kita sirang.
* É makana si la gunana kal nge niukuri kal kerina
* kuga kal banci nibahan,
* enggo kin bagé nina kata pertubuhna beru Karo.
* Beru Karo kal pé min labo nggiten nandangi taneh kelengasen keleburen ndadé.
* Bagé kin nina ndubé
* maka ia mbera singgah karah babo taneh mekapal énda.
* É makana si la gunana ndadé nge niukuri kal kerina.
* Ndubé kal nge bekasta erpadan
* mulana kita tembé jadi manusia ndai.
* Makana adé bekas erpadan ndubé
* si la nai tersilahken.
* La nai kal bo banci kalak njumpaisa, mamangku”,
* nindu sekali nari beru Karoku.
* “Makana enggo kal me kam tersinget-singet
* i bas kam itadingken beru Karo-Karo
* anak sintua ndadé, anak Tarigan mergana
* la nai kal nge tuhu lolo getem burukna ndadé ngukuri si enggo
* si la nai gunana kal nge niukuri kal kerina.
* Pengindondu kal nge ndubé
* pengindo la mbera-mbera itatang kam anakku si parang”, nindu
* O nandé bibiku kerina.
* “Makana kami”,
* nindu nandé bibiku,
* “bicara melehé kal kami labo bali
* bahan nakan si nidakan kami,
* muas kal kam la lit balina
* ibahan layo si nilegi kami,
* ibahan terbaba padan jandina kal nge.
* Makana é kap man persingetindu nge si lupa kami”
* bagé kal me rupa nindu
* O nandé bibiku karina.
* Makana énda kal me kuturi-turiken
* turinna até mesui, pusuh la tembé ndadé
* i bas jelma si mula[hi] anak ipupus ndadé
* O nandé bibiku karina.
* I jé kal pé sadé pé la nai lolo suina ndadé kal kap nge bagé ningku,
* O nandéku, nandé.
* Batang gelarna nari kal ngenca bagé tading ni rumah
* man ingeten nari kal ngenca lit,
* man baban [makana lahang].
* Makana nilupaken kal pé la terlupaken
* nilalapken kal pé la terlalapken
* O nandéku, nandé
* dalinna tersinget-singet ndadé kal nge rusur-rusur,
* entah i bas kerja tahun
* entah i bas temanna sebek-bek
* i jé kal me ngkeriken getem burukna ndadé,
* bahan pusuh erkuné-kuné kal nge bagé rusur-rusur.
* I jé kal me si mesuina ndadé
* bahan niukuri kal bagé kerina
* piah lolo kal me bagé mata tertunduh
* ni bas tengah berngi si mbages.
* Énda sundat kal me daging rancé,
* ngukur-ngukuri si la lit tembéna ndadé kal rusur-rusur.
* Makana é kal me bagé turinna até mesui
* pusuh la tembé ndadé kugelari
* O nandé bibiku karina
* Énda ka sada nari kupersingeti si lupa até mesui ndadé,
* i bas jelma lampas kal iobahken temanna segantang perpangiren.
* É kal pé la nai kal nge lolo suina ndadé
* ibahan erbagéna si man ukuren
* O nandéku, nandé.
* Lit kal rusur-rusur entah i bas sengkir la lit,
* entah i bas juma si man erdangen
* la lit kalak tersuruh ngeroka
* O nandéku,
* persingeti até mesui ndadé nge kidahken,
* liah kal jelma nggeluh ndadé.
* Énda me sekali até mesui.
* I bas jelma erdangen.
* I jé reh ka bagé juma si man buron.
* I jé kal me ndungi barbarna ndadé
* ngkeriken alisna suina ndadé
* nandéku, nandé,
* bahan perik bagé la nai lolo buéna,
* balembang bagé la lit man sintaken,
* i jé, idahi kolu-kolu, kabang ku kahé-kahé
* iayak-ayak bagé kahé-kahé
* kabang ka ia ku tengah juma
* i jé piah ibenter bagé perik ndadé,
* lalap la mbera kabang i tengah juma,
* i jé maka iayak ka me,
* latih ngayak-ngayak si lalap rasa ben
* O nandéku, nandé.
* Jé maka seh ka bagé uari udan
* sapo bagé la lit ingan cicio
* anak ipupus bagé sopé mbelin
* Makana é kal me turi-turinna até mesui ndadé
* i bas si diberu kal iobahken temanna sada gantang perpangiren ndadé,
* Apé kami si dilaki énda kal nge si mesuina iobahken temanna sada gantang perpangiren ndadé.
* Adi dalin kami ku rumah kal me enggo tumpat,
* bahan lit ka nadingken anak sopé mbelin.
* Nitadingken kal bagé la tertadingken,
* ioah ningen bagé la teroah.
* I jé anak kal bagé tangis ni rumah,
* bapana kal bagé tangis ni ngambur iluh,[8]
* turang sembuyak kal pé kap erpemuang,
* é kap me andé liah jelma geluh ndadé.
* É kal me kuakap pé
* maka até mesui ndadé é kal kap me até mesui si sui-suin ningku ndadé.
* Makana énda sada nari kupersingeti,
* turinna até mesui, pusuh la tembé ndadé
* i bas jelma talu erjudi la erngadi-ngadi.
* É kal pé sada la nai lolo sera suina ndadé kal nge.
* Makana la bagé ningku
* andé rusur-rusur kal bagé nangtang uis i bas batang daging,
* nggit kal né pé nirangken bapa nandé si langa empo.
* É ka kal kami talu erpasang la erngadi-ngadi ndadé,
* adé si enggo erngabu-ngabu é kal bagé kami talu erjudi la erngadi-ngadi,
* lit nge pé nirangken anak ipupus,
* nadingken ndeharana.
* I jé nggit so terjabu enggo gulibahen,
* enggo lawes ngamburken perdalan
* la nai terulihi ingan pusung ndabuh ndubé
* bahan rusur-rusur kal talu erpasang la erngadi-ngadi.
* Jé reh dauhna bagé perdalin
* nggit lalap ni kelalapen.
* É kal i bas iluh erdiré-diré,
* até mesui, pusuh la tembé ndadé.
* I jé kal pé lit nge kami mabasa,
* enggo kal nggelem sera suina
* adi rusur-rusur kal kami talu erjudi la erngadi-ngadi.
* Maka io ari kuté bilang-bilang buluh belangké énda
* lako nitabah anak Karo-Karo mergana
* i babo taneh mekapal énda
* man ingan ersinget-singet atéku mesui
* pusuhku picet si la erngadi-ngadi énda
* entah i jé kal nge ndia lit saberna sitik bagé atéku
* O mama teman senina karina
* Ola denggo nuri-nuriken kinipantasenna kal nge aténdu
* la kal bo aku nuri-nuriken kinibeluhenku
* ibahan sera-suina kal nge babanku geluh ndadé
* É ma[ka]na isurati buluh énda man sedalihenku
* rendé kal ngé atéku
* ibahan mabasa kal ngé nganca aku ngasup até mesui ndadé
* nuri-nurikenca aku la beluh man mamaku karina
* biak temanku senina karina
* É maka ertambah tindih naring kal ngé
* si man ukurenku até mesui ndadé
* O nandéku, nandé beru Tariganku
* Makana énda surung tergargar terperonggar
* nipersingeti kal ménda si lupa atéku mesui ndadé
* Aminna entah nidarami kin pé jelma perliah
* i babo taneh mekapal énda
* ni teruh langit meganjang énda
* adé turi-turinna sera-suina geluh ndadé nge
* entah si la lit kal ngé dua
* bagi ajang anak Karo-Karo mergana énda
* sera-suina geluh ndadé bagé atéku.
* Turi-turinna si makana bagé kal pé ningku
* bahan la né kal ngé ersembelah-sembelah si man ukurenku
* cukup naring kal ngé kidah karina rupana erbagéna
* até mesui ndadé si man ukurenku
* É makana la né kal ngé kueteh
* nuri-nurikenca si lebé si pudi
* bahan buén naring kal ngé si man gelaren
* peraténku picet pusuhku si la ertembé-tembén ndadé
* O nandé beru Tariganku
* I jé kal me ngkeriken getem burukna ndadé kal ngukurisa
* bahan rusur-rusur kal aku ndubé
* itindih itindan até mesui ndadé la erngadi-ngadi
* I jé erpemuang kal me karinana anakberu seninaku
* ersilahang uaté naring si biak adumku
* I jé enggo kal mé ajang mama si Karo énda
* bagi sarintangtang ndabuh ku namo ningen ndadé
* aminna ndabuh pé, séa tambah buéna ndadé
* aminna la ndabuh, é kal pé séa tama urakna
* dé bagé kal me taktak cibalku geluh ndadé ras adumku
* O nandé bibiku karina
* Enggo, apai kal ngé la mesera
* apai kal ngé la mesui
* i jé kal me bagé kuukuri kal karina
* makana tading lépak pilet
* ni ja kal ngé ndia ndubé
* pemupusken nandé beru Tarigan
* makana bagénda kal sera-suina rusur-rusur
* bagé kal pé lit nina pusuhku cakap-cakap si sada la erteman
* ibahan sera-suina ndadé kal bagé rusur-rusur si man ukurenku
* aku rukur-rukur si sada teman arih bagé la lit
* Aminna kuné-kunéna bagé embun si kenjadi udan
* é kal aku gia min ndubé
* melengas melebur
* tingtang i bas perampu-ampun nandé si mupus ndubé
* sea la kal bo bagénda kal buéna
* si man ukuren até mesui énda, bagé atéku
* O nandé bibiku karina
* I jé kal me sada nari si getem-burukna ndadé kal ngukurisa
* bahan kucakapken kal bagé
* alu pusuh peraténku si sada la ngerana
* la lit kal, la lit tersésé pusuhku si rabut ndadé
* I jé piah lit kal me [latih] séa erdahin
* ngalah kal la lit erdalin ndauh
* O nandé beru Tariganku
* makana la bagé nindu sekali nari
* dalanna kal pusuhku ermalem
* “O mama anak Karo-Karo mergana
* si perliah la né teralang
* si la gunana kal ngé niukuri kal karina
* ngelanglang dahin nidahi kal ngé denggo
* piah sundat kal denggo tegun enggo ibenai isehi
* ertambah-tambah kal ngé denggo até mesui nandé, si man ukuren
* Adé tingtang kal gia jelma terbaba ukur picet
* la kal bo mehuli ipejangjang kal
* kutera rupa kal pé kap lit nge jelma
* i babo taneh mekapal énda man nehenen
* É makana adé turi-turinna pusuh rabut si la tembé é nge
* iserapken kal mé gelah
* iduruken bagi jaba
* é kal mé si man tambahen kal ukur si sitik
* si man umputan ukur si gendek
* O mama si Karo mergana
* adé até mesui é ngeremba[k] kal ngé ras até malem
* adé ué nina jandinta.”
* Makana é kal me kupersingeti si lupa é
* I ja kal ngé lépak, piletna
* si tading man ulihen
* bagé nina peraténku
* O mama teman senina karina
* Énda kal me kupersingeti si lupanta
* bagundari énda i bas duit enggo kurang énda
* seri nituriken kal min bali lahang
* aminna situri-turiken kal pé,
* tembéna labo lit atéta mesui énda ndadé nge.
* É makana seri nituriken kal ngé bali lahang ningku.
* Agé gia, adé bagundari énda ndadé nge
* la né kal ngé kuakap ersada-sada pusuhta picet
* peraténta si la tembé ndadé
* i bas duit enggo kurang énda ndadé
* O mama teman senina karina
* la né kal ngé kuakap lit pengeleginta ukur
* turi-turinna kal si makana bagé ningku
* adé bagundari énda
* buén naring kal ngé kuakap pusuhta picet nganca lahang
* Adé bagundari énda ndadé nge
* enggo kal mé kuakap ajangta énda karina
* bagi kalak perjudi
* menang erpagi-pagi, talu karaben
* mbuésa ganda enggo teriket karaben
* bagé kal mé kuakap tandingenna sumpamana ajangta énda
* [Ge]nduari enggo apai kal ngé la mesera
* apai kal ngé la mesui
* i jé kal me ngkeriken getem-burukna ndadé kal ngukurisa
* Apai kal ngé si makana la bagé ningku
* Inai reh kalak Cina ku taneh Karo énda
* pandé emas si bahan pakénta nonggal-nonggal sitik
* bagundari énda mbué kal me kidah kita ertulak, erbelah erga
* é kal me tanda-tandana i bas duit enggo kurang bagundari énda
* O mama teman senina karina
* Adé siukuri kal bagé karina
* i bas ketaktak cibalta geluh ndadé
* i jé piah langlang kal me bagé matanta tertunduh
* sundat kal dagingta rancé
* i bas tengah berngi si mbages é di
* bahan niukuri kal pé karina, tembéna la né lit
* I jé piah latih kal me séa erdahin
* ngalah kal la lit erdalin ndauh.
* Enggo, apai kal ngé la mesera
* apai kal ngé la mesui
* O mama teman senina karina
* Entah si la né lolo kal ngé la né sundat
* la kita kenjadi gunterak ndadé, bagé atéku,
* apai kal ngé si makana la bagé ningku
* adé pencarin kidah enggo ertumpatna
* Adé bagundari énda enggo kal mé ajangta énda
* bagi sumpamana kerbo si gunduk Limang ningen ndadé
* longgar i bas bakal,
* picet i bas kendit
* Turi-turinna si makana bagé kal pé ningku
* bagundari énda buén naring kal ngé gadéta sun nganca lahang
* tambah si é kal pé
* déba lit ka kita kena lélang
* I jé kal me ndungi barbarna kal sera-suina ndadé
* i jé riahen nari bagé si sada nganca terdua
* é kal me si longgar i bas bakal
* picet i bas kendit ningen ndadé
* O mamaku karina
* I jé mbué kal ngé kita tading kuné-kunéna bagundari énda
* é kal me i bas duit enggo kurang énda ndadé nge
* é kal me atéta mesui bagundari énda kugelari
* mamaku karina
* i jé kal pé labo mehuli
* ipejangjang kal pusuhta si rabut ndadé
* Kuga pa kal banci nibahan
* adé enggo kita melawenca tubuh
* kita kal tingtang i bas pusingan até mesui énda
* si la gunana kal ngé niukuri kal karina
* Agé, nangkih langit ningen la lit redan
* ku teruh taneh ningen la lit lubang
* é makana si la gunana kal ngé niukuri kal karina
* I jé ko sehna
* i jé bagé lah nuaté
* i jé pagi tondelna, ingadina
* bagé kal gelah atéta rukur
* O mama teman senina karina
* Iusur-usur kal
gela[h] ku juma
* adé até mesui énda ndadé ngerembak kal ngé ras até malam
* adé Ué nina jandinta.
* Adé turi-turinna até mesui, pusuh picet,
* peratén si la tembé é nge
* bagi remang erpagi-pagi
* é kal ngé papagi nésé-nésé sitik
* O mama teman senina karina
* É makana la kal bo mehuli
* ipejangjang kal pusuhta si rabut ningku
* adé nampat papagi Dibata
* sampang kal ngé atéta ermalem karina
* O teman senina kari[na] kataku nge

Rabu, 21 April 2010

Kuan-kuan kalak karo/Anding-andingen

1.Ula sempat Pajek Gara Api Ei
E lanai lit jalan keluarna e si ugapane pe enggo siap
2.Ajar bancina
La terpaksaken sura-sura uga reh bage dalanken

3.Bagi Sinaka Buluh
Si arah teruh idedeh si arah datas i angkat
4.Bagi si njujung batu, lalap mberat
Lalap lalit jorena
5.Bagi pertedeh ampuk nandangi bulan
Lalap la jumpa-jumpa tah pe hampir mustahil jumpa
6.Bagi mulahi biang kicat, dung sipulahi kita ikaratna
Ikataken man sekalak si la beluh ngataken bujur, enca sisampati ia labo katakenna bujur, tapi kita pe ibenekenna.
7.Bagi gundur teruh papan
keri-keri la litna gulen maka ia i gule.
8. bagi ndurung wari enggo ben
Kai dat em i baba lanai sempat milihi
9. bagi belo la ertangke, ikut bas kapiten, tading bas beligan
ikataken man sekalak jelma si kehadirenna jadi pelengkap penderita saja, kune perlu maka i dilo, tapi bas si entabeh e, lanai ia ikut.
10. Gerantang Acih
Ngataken jelma pergerantang, mehantu tempa, tapi situhuna ia percikcik.
11. Kelaling-kelaling bagi bunga abang-abang
Iandingken kempak jelma si lanai erturi-turin pergeluhna, lanai lit teman entah kade-kade sinampati.
12.Keri-keri arang besi la tembe
Keri i modali la seh sura-sura
13. Lain-lain babah nina babi
kerna nanam entabeh la seri man tiap jelma. Kai akap sesekalak entabeh, jelma si deban la ka mesegu.
14. Menang bas babah, talu bas perukuren
Ikuanken ku kalak si la lit pemetehna, tapi ngerana la nggit talu, ia tempa si beluhna. Gelah menang bas cakap, rugi pe ia nggit.
15. Ngkimbangi amak i babo lubang
kalak si mehuli kal tempa ukurna adi niidah perbahanenna, kepe atena meneken.
16. Siagengen radu mbiring, sikuningen radu megersing
adi sician-cianen, sipecat-pecaten, pekepar rugi, pekepar mbau. Tapi adi siajar- ajaren, sisampat-sampaten, pekepar merim, pekepar menahang.
17. tarum ngayak-ngayak page erdangen itadingken page buron, piahna sada pe lanai rani
Ula salah ndalanken sura-sura

Selasa, 20 April 2010

Senin, 19 April 2010



Aturen Perjabun Kalak karo

Secara umum tata cara kalak ngeranaken perjabun si kuidah kurang lebih bagenda :


1.Sitandan ras keluarga pekepar, ikut ras anak beru

Perlebe sidilaki/sideberu enggo lit arih-arihna guna esura-sura manteki jabu simbaru, maka ia tersinget man orangtuana sekalak-sekalak, jenari oranguta ningetken man anak beru pekepar erbahan arih-arih, guna ndigan banci jumpa i rumah kalimbubu, guna ercakap-cakap janah sitandan rikutken rencana mbaba belo selambar.

2.Mbaba belo selambar

mbaba belo selambar, ingan pulung eme i rumah kalimbubu, ijenda pihak sidilaki mbaba nakan tasak, guna pangan sope lenga ercakap.enca elah man je nari maka ibenaken runggu antara anak beru pekepar, ibas mbaba belo selambar enda kalimbubu si ngalo ulu emas lenga bo lit panggungna, kalimbubu i jenda ninger-ninger ia, ja kari si kurang gelah i ngembarisa. ibas pihak sidiberu enggo ikut ije singalo bere-bere.

3.Nganting manuk

Ijenda icakapken mengenai singet-singet gantang tumba kalimbubunta ras mata kerjana(tanggal/bulan/tahun). Adi simehulina ula lebih sada bulan kenca nganting manuk.Ibas nganting manuk enda kampil ipedalan 6, janah biasana kalak sierdemu impal ipedalin kampil pengarihi, singarihisa eme mami sideberu entah lit atena upahna si erjabu.


4.Keja adat

5.Persadan tendi


Perssadaan tendi biasana isikapken nakan sangkepi man pengantin, maknana eme mereken gegeh/tenaga baru man pengantin duana, ia sada perpanganen ibas kamar si enggo isikapken, je lanai lit nung-nung ntah pe erti bagin siapai manuk si pan pengantin, sitotonken saja janah radu ras man krinana. Bas acara enda pe biasana iban ngapuri belo, ertina ibereken belo si enggo ikapuri ndai man si rebu ia (la arus) bengkilana/turangkuna, ntah pe man singubah tutur ia.

6.Ngulihi tudung

Ertina jenda eme enca 2-4 wari enca dung kerja reh kita ku rumah kalimbubu ngelegi uis pengantin sidiberu (oleh pihak sidilaki) biasana sibaba nakan. Acara ije terjeng ngelegi uisna saja janah mindo toto kalimbubu gelah tutus bas erjabu.

7.Ertaktak

Enda biasana ilakuken enca dung kerja i rumah kalimbubu bas waktu si enggo itentuken, biasana seminggu enca dung kerja. Ijenda i sungkun me kerna tak-tak pengeluaren kerja. Ntah lit denga utang si lenga i galari, biak bas anak berunta, bagepe sembuyak ntah bas kalimbubu. Ijenda anak beru man ras kalimbubu janah idungi me tak-tak kerinana.


Nce enggo sah milik sendiri heheheh,,,,,,

Wari-wari kalak karo

Gelar Bulan Kalak Karo:
  • Bulan Sipaka sada(bulan kambing)
  • Bulan Sipaka dua (bulan lampu)
  • Bulan Sipaka telu(bulan cacing/gaya)
  • Bulan Sipaka empat(bulan katak)
  • Bulan Sipaka lima(bulan arimo)
  • Bulan Sipaka enem(bulan kulik)
  • Bulan Sipaka pitu( bulan kayu)
  • Bulan Sipaka waluh(bulan tambak )
  • Bulan Sipaka siwah(bulan gayo )
  • Bulan Sipaka sepuluh(bulan belobat)
  • Bulan Sipaka sepuluh sada( bulan batu)
  • Bulan Sipaka sepuluh dua(bulan nurung )
Gelar Wari-wari karo:
1. ADITIA :Wari medalit, mehuli mena, ngumbung, arih-arih (runggu)

2.
SUMA : Wari sidua nahe, manusia ras manuk, wari kurang mehuli, ngkuruk lubang lamehuli, mehuli erburu, niding, ngkawil, njala.

3.
NGGARA : Wari merawa/merampek, mehuli erperang, ngulak, buang sial, erbahan tambar, erburu, ngerabi, ndapeti mehuli, sinidapeti latahan.

4.
BUDAHA : Wari si empat nahe, wari page, simehuli nuan-nuan, nama page ku keben, mena merdang tah nuan, kerja-kerja pe mehuli.

5.
BERAS PATI : Wari medalit, wari mehuli erbahan kerja-kerja, majek rumah, mengket rumah, mulai erbinaga, ngelamar dahin, ula pesimbak sora.

6.
CUKRA ENEM BERNGI : Wari pembukui, wari salang sai, mehuli berkat erlajang, berkat ngepar lawit, ngelamar dahin, ngadap man simbelin, mulai erbinaga. Kerja-kerja nereh-empo, erkata gendang, ngumbung, mena ku juma, nungkuni ate ngena.

7.
BELAH NAIK : Wari pengguntur, wari Raja, adil berkat usur jumpa teman, nangkih, ngelamar dahin, mukul, ngaleng tendi, erpangir enggo seh sura-sura, kerina kerja-kerja simehuli banci erkata gendang.

8.
ADITIA NAIK : Wari mehuli, kerina kerja-kerja mehuli saja, runggu, erkata gendang, erpangir kulau, erdemu bayu, mengket rumah, purpursage, mulai muka erbinaga/kede, maba nangkih, nukur barang upah tendi.

9.
SUMANA SIWAH : Wari kurang ulina, metenget erkai pe, simehuli erburu, nogeng-nogeng ku darat tah ku lau.

10.
NGGARA SEPULUH : Wari melas, metenget ranan, ula pesimbak sora, awas api, simehuli erbahan tambar, erperang, ngulak, menaken dahin, buang sial, mengket rumah, nereh-empo, erkata gendang, wari merawa. nampeken tulan-tulan.

11.
BUDAHA NGADEP : Wari salang sai, wari mehuli, kerina kerja-kerja mehuli, runggu, ndahi kalimbubu, nereh-empo, muka usaha, ngelamar pendahin, kerja erkata gendang.

12.
BERAS PATI TANGKEP : Wari simehuli, mehuli njumpai simbelin/sierpangkat, ngelamar pendahin, perumah-rumahken, erpangir rimo, kerja-kerja mindo rejeki, nereh-empo, ersembah man Dibata.

13.
CUKERA DUDU (LAU) : Wari mehuli, nereh-empo, nuan galuh lape-lape tendi, ngeluncang, ndahi orang tua/kalimbubu, mengket rumah, erpangir ku lau.

14.
BELAH PURNAMA RAYA: Wari Raja, kerja-kerja mbelin, kerja kalak si erjabaten, erpangir ku lau/nguras, ngeluncang, guro-guro aron, nunggahken lau meciho, naruhken anak ku kalimbubu.

15.
TULA : Wari sial, mekisat kalak kerja-kerja ibas wari si e, simehuli ngerabi, nuan tualah.

16.
SUMA CEPIK : Wari la mehuli, adi lit urak bilangan man bahanen bulung-bulung simalem-malem, simehuli: erburu, nogeng siding, ngkawil, njala.

17.
NGGARA ENGGO TULA : Mehuli buang sial, erbahan tambar, muro kengalen, erpangir selamsam.

18.
BUDAHA GOK : Wari page mbuah, mulai mutik, mere page, mena nuan, nama page ku keben, mulai muat page i keben, ngerik, numbun page, wari kurang ulina.

19.
BERAS PATI : Menaken rabin, nabah kayu rumah, ngkawil, erbahan sapo juma.

20.
CUKRA SI 20 : Mehuli erbahan tambar, mengket rumah, nampeken tulan-tulan erkata ghendang, mehuli berkat gawah, perumah-rumahken.

21.
BELAH TURUN : Buang sial, ncibali siding, ngekawil, erburu, ngaci.

22.
ADITIA TURUN : Erbahan tambar, erpangir kengalen, buang sial, erburu, ngkawil, ngulakken pinakit, turun ku lawit.

23.
SUMANA MATE : Mehuli erbahan togeng-togengen darat tah i lau, ncibali siding, erburu rubia-rubia.

24.
NGGARA SIMBELIN : Mehuli erbahan tambar, erpangir buang sial/pinakit, ertoto man Dibata kerna si mehuli.

25.
BUDAHA MEDEM : Wari sinuan-nuan, nuan-nuan, kujuma, mere page, muti, muat page ku keben, ngerik, berkat erdalan.

26.
BERAS PATI MEDEM : Wari si malem-malem, mere nakan man orang tua, ndahi kalimbubu, kerja nereh empo, erbahan tambar.

27.
CUKRANA MATE : Buang sial, erbahan tambar, erburu, engkawil, ngerabi.

28.
MATE BULAN : Ngulak, buang sial, nubus semangat, erburu, ngkawil turun ku lawit.

29.
DALAN BULAN: Wari kurang ulina, simehuli tupuk.

30.
SAMI SARA: Nutup Kerja, numbuki aron, pupursage, ertoto man Dibata, man nini-nini, nendungi guru.

Tari karo

  • Tari roti manis
  • Tari terang bulan
  • Tari lima serangke
  • Tari telu serangke

Minggu, 18 April 2010


Dahin-dahin Bas kalak karo

  • Merdang merdem(Kerja Tahun)
  • Mengket Rumah Mbaru
  • Mbesur-besuri/Ngerires
  • Ndilo udan
  • Rebu-rebu
  • Erpangir ku Lau
  • Ngaleng tendi
  • Motong Rambei
  • Ngaloken Cincin upah tendi
  • Ngaloken Rawit
  • Ngampeken tulan-tulan
  • Nutu ku lesung
  • Ngembahken ciken-ciken
  • Perambatken/cawir bulungken
  • Nengget-nenggeti
  • Narang
  • Ercibal
  • dll

Merga Silima

A.KARO-KARO
  • Karo sekali
  • Barus
  • surbakti
  • Guru singa
  • Kaban
  • Sinukaban
  • bukit
  • Kacaribu
  • Kemit
  • Purba
  • Samura
  • Ketaren
  • Sinuhaji
  • Sinulingga
  • Sinuraya
  • Sitepu
  • Sinubulan
  • Jung

B.TARIGAN
  • tua
  • gana-gana
  • gerneng
  • sibero
  • jampang
  • pekan
  • silangit
  • tambak
  • tegor
  • bondong
  • gersang
  • tambun
  • tendang

C.GINTING
  • ajartambun
  • babo
  • beras
  • capah
  • garamata
  • gurupatih
  • jadibata
  • jawak
  • manik
  • pase
  • seragih
  • sugihen
  • sinusinga
  • suak
  • munte
  • tumanggor
D.SEMBIRING
  • kembaren
  • sinulaki
  • keloko
  • sinupayung
  • tekang
  • colia
  • berahmana
  • bunuhaji
  • busok
  • depari
  • gurukinayan
  • keling
  • pandia
  • pandebayang
  • pelawi
  • kapour
  • muham
  • meliala

E.PERANGIN-ANGIN
  • bangun
  • banjerang
  • kacinabun
  • keliat
  • sukatendel
  • laksa bangun
  • mano
  • pinem
  • singarimbun
  • uwir
  • tanjung
  • ulun jandi
  • sinurat
  • namohaji
  • pencawan
  • teger
  • sebayang









Tutur si waluh Rakut si telu

Istilah enda lanai asing bas kalak karo.Tutur si waluh emekap:

1.PUANG KALIMBUBU
2.KALIMBUBU
3.SENINA
4.SEMBUYAK
5.SENINA SIPEMEREN
6.SENINA SENDALANEN
7.ANAK BERU
8.ANAK BERU MENTERI

Istilah Rakut Si telu emekap:

1.KALIMBUBU
2.ANAK BERU
3.SENINA

Endam kerina tutur secara kalak karo,tapi adi bas adat karo lit denga cabang-cabangna si aku pe lenga kuangka kel ertina tapi lit ka gelarna:
a.kalimbubu bena-bena
b.kalimbubu simada dareh
c.kalimbubu i perdemui
d.anak beru tua
e.anak beru cekoh baka tutup

apai kam si ngeteh ertina ngata kam yah gelah enggo jelas kerinana

ERTUTUR

Ertutur bas kalak karo ertina gelah kita sitandan sibar ja ndauh ras deherna kita ras temanta si ertutur,adi ertutur lit piga-piga bas kalak karo si man sungkunen emekap:

1.Kal kin mergandu(adi sidilaki)/beru sibabandu(adi sidiberu)
2.Bebere kai kam (beru kai nandenta)
3.Kempu kai kam (bebere kai nandenta)
4.Kai binuangndu (bebere kai bapanta)
5.Kai kampahndu (bebere kai nini bulang si mupus bapanta)
6.Kai solerndu (Kempu kai nandenta)
Enca kam ertutur enggo banci datndu tingkaten orat tuturndu arah "Tutur si Waluh Rakut Sitelu"sebab e jadi batangna kerina tutur kalak karo.

Rabu, 14 April 2010